KASZAK
Seria USG w 5 minut! W skórze powstawać mogą torbiele wywodzące się z różnych przydatków oraz gruczołów skórnych, takich jak mieszki włosowe, gruczoły łojowe, czy gruczoły potowe. W przypadku zablokowania odpływu naturalnej wydzieliny danego gruczołu i gromadzenia naturalnie złuszczającej się keratyny naskórkowej dochodzi do narastania objętości torbieli, jej wzrostu, a wtórnie do zwiększenia ryzyka pęknięcia. W sytuacji, gdy dojdzie do pęknięcia torbieli do otaczających tkanek miejscowo tworzy się stan zapalny. Opisane powyżej zastoinowe torbiele zbiorczo nazywane są torbielami inkluzyjnymi (ang. inclusion cyst).
Najczęstszą postacią torbieli inkluzyjnej jest zmiana określana w języku polskim jako kaszak. W nomenklaturze angielskiej znana pod nazwami epidermal cyst, keratinous cyst, infundibular cyst, sebaceous cyst. Kaszak wywodzi się z mieszka włosowego i jego gruczołu łojowego. Jest strukturą otorebkowaną. Czasem w USG udaje się w wykazać zablokowane ujście torbieli w warstwie naskórkowej. Zawartość kaszaka stanowi mieszanina wydzielin gruczołów, głównie łoju (ang. sebum), oraz martwych elementów naskórkowych (keratyna) wizualnie przypominająca gęstą kaszę. W związku z częstym lekceważeniem przez pacjentów wzrastającego guzka kaszaki mogą uzyskiwać monstrualne rozmiary. Duże kaszaki mają tendencję do pękania, zarówno do wewnątrz, jak i na zewnątrz. W przypadku ich pęknięcia i wytworzenia stanu zapalnego gojenie się rany jest bardzo utrudnione. Sama zawartość kaszaka jest zwykle cuchnąca. Kaszak pojawia się zwykle w rejonach ciała o większym zagęszczeniu gruczołów łojowych, takich jak plecy, kark, ramiona, twarz; rzadziej spotyka się go okolicach intymnych.
W badaniu USG niepęknięty kaszak ma cechy tzw. gęstej i otorebkowanej torbieli. Oznacza to, że jego zawartość jest płynna i awaskularna. Jeśli w zawartości dominuje materiał płynny to za kaszakiem obserwuje się typowe wzmocnienie echa; z kolei jeśli jest ona bardzo gęsta to za kaszakiem może powstać cień akustyczny. Sonograficzna struktura zawartości kaszaka może prezentować się różnorodnie, tj. najczęściej jest po prostu niejednorodna; często spotyka się też wariant tzw. „pseudotestis pattern”, w którym to kaszak przypomina wyglądem męską gonadę (!); rzadziej wariant „onion-layer pattern”.
W sprzyjających warunkach udaje się w USG uwidocznić cienki, kierujący się do naskórka, a zablokowany przewód (szypułę) nazywany punctum. Torebka odpowiednio dużego kaszaka uciskając tkanki sąsiadujące modeluje w nich przebieg drobnych naczyń. W przypadku pęknięcia torebki torbieli w miejscu ewakuacji jej zawartości do tkanki w trybie B pojawia się objaw zatarcia, a w trybach opartych o Doppler uwidacznia się przekrwienie zapalne. Torbiel epidermoidalna może być nie do odróżnienia od torbieli dermoidalnej, która powstaje w wyniku implantacji fragmentów naskórka do głębszych warstw tkanki podskórnej, np. w wyniku przebytego urazu.
Kolejną formą torbieli inkluzyjnej są torbiele włosowe / torbiele mieszkowe (ang. trichilemmal cyst, pilar cyst), tj. torbiele wywodzące się z osłonki korzenia mieszka włosowego, a występujące najczęściej na owłosionej skórze głowy i na mosznie. Torbiele włosowe zwykle mają grubszą torebkę, z tego powodu rzadziej pękają. W USG w prezentacji B wnętrze cysty trichilemmalnej prezentować może się różnorodnie w zależności od aktualnej zawartości torbieli; od obrazu prawie bezechowego z pojedynczymi echami, aż do obrazu niejednorodnej i gęsto napakowanej derbis torbieli. W prezentacji Doppler torbiele są awaskularne!
W rzadkich przypadkach torbiele włosowe mogą ulegać zezłośliwieniu. Cechami klinicznymi świadczącymi o takowym procesie może być szybki wzrost, lokalizacja poza skórą owłosioną, a cechami sonogarficznymi zarysy lobularne oraz pojawienie się we wnętrzu torbieli unaczynionego materiału tkankowego.
Rzadsze formy zmian torbielowatych skóry to wywodzące się z gruczołów potowych torbiel potowa (ang. hidrocystoma) oraz gruczolak potowy (ang. hidradenoma, acrospiroma). Klinicznie objawiają się jako guzki na skórze, zwykle twarzy. W badaniu USG w stanie niepękniętym prezentują się jako ostro odgraniczone struktury torbielowate położone w skórze właściwej, tkance podskórnej lub na ich granicy; mogą przybierać obraz bezechowy albo tzw. „szklanej kuli z płatkami śniegu”, w której to martwe elementy keratyny pływają i unoszą się w płynie z gruczołów. Hidrocystoma najczęściej pojawia się na brzegach powiek a wywodzi się z gruczołów rzęskowych Molla. Hidradenoma zwykle występuje na głowie i twarzy.
W każdym przypadku wymienionych wcześniej jednostek chorobowych w sprzyjających warunkach dochodzić może do nadkażenia bakteryjnego zmiany torbielowatej, w szczególności w przypadku jej pęknięcia. Wiele z przypadków torbieli inkluzyjnych miewa podłoże genetyczne lub rozwija się na podłożu zaburzeń endokrynnych.
Różnicowanie torbieli z innymi guzkami skóry obejmuje takie przykładowe jednostki chorobowe jak węzły chłonne prawidłowe i patologiczne, ropnie, krwiaki, gangliony, torbiele boczne i środkowe szyi, tłuszczaki, raki skóry, mięsaki, przerzuty nowotworowe do powłok, hidradenitis suppurtiva (trądzik odwrócony), pilomatrixoma, prosaki, gradówka (ang. chalazion), żylaki, tętniaki, malformacji naczyniowe i inne.
Kaszak, jak i inne dermoidalne torbiele inkluzyjne, objawia się na skórze jako guzek, często zaczerwieniony. Podobne objawy kliniczne mogą dawać również inne wcześniej wymienione zmiany chorobowe, w tym lite i nowotworowe. Z tego względu w każdym wypadku guzka skórnego zasadne jest wykonanie badania USG. Badanie USG pomocne będzie również przy planowaniu zabiegu chirurgicznego, który jest podstawową metodą leczenia kaszaka.
Poszczególne guzy i zmiany ogniskowe dotyczące skóry i powłok omawiane są w dedykowanych artykułach na portalu cedum.pl. oraz w tracie Kursu USG skóry.
Autor: Tomasz Szczepański MD
Dla lekarzy KURS USG SKÓRY I POWŁOK >>>
Gdzie wykonać USG SKÓRY I POWŁOK >>>
Zawartość serwisu cedum.pl jest chroniona prawem autorskim.
