Rak wątrobowokomórkowy (ang. HCC, hepatocellular carcinoma) to pierwotny nowotwór złośliwy wątroby wywodzący się z hepatocytów. W wątrobie marskiej jest najczęściej pojawiającym się typem nowotworu złośliwego. W wątrobie niemarskiej głównymi nowotworami złośliwymi są zmiany metastatyczne, rak żółciowokomórkowy (ICC, intrahepatic cholangiocarcinoma) oraz HCC; nawet do 20% HCC znajdowanych jest w wątrobach bez marskości.
Czynnikami ryzyka HCC są marskość wątroby; zakażenie HBV i HCV; wszelkie czynniki uszkadzające miąższ narządu (np. etanol, aflatoksyny), nawet bez obecności marskości; a także niealkoholowe stłuszczenie wątroby, hemochromatoza, nadużywanie sterydów anabolicznych. Ze względów epidemiologicznych związanych z wirusowym zapaleniem wątroby HCC częściej spotyka się w takich regionach geograficznych jak Afryka czy Azja. W populacji Europejskiej częściej chorują mężczyźni; HCC zwykle wyrywany jest powyżej 60 roku życia.
W badaniu USG w trybie B nowotwór HCC może przyjmować różnorodne formy obrazu, w tym guzka, guza w guzie, zmiany z wypustkami, formę rozlaną; a także różnorodną morfologię miąższu, w tym jednorodną, niejednorodną, hypo- i hyprechogenną. Obraz HCC w prezentacji B jest po prostu różnorodny, z czym wiążą się konkretne implikacje. Otóż należy mieć na uwadze, iż w trybie B rak HCC może mieć obraz identyczny jak np. łagodny naczyniak (!), a klasyczne badanie USG, nawet łącznie z Dopplerem kolorowym, nie jest w stanie rozróżnić HCC od zmian łagodnych. Z tego względu w przypadku stwierdzenia w wątrobie litej zmiany chorobowej w dalszej diagnostyce niezbędne jest przeprowadzenie badania uzupełniającego, np. USG z kontrastem CEUS lub MRI.
Organizacja naczyń w HCC jest zwykle chaotyczna; cecha ta jest widoczna w MVI, jak i w CEUS. Wzory wypełnienia HCC kontrastem w wątrobie niemarskiej w badaniu CEUS mogą się różnić; jednakże cechą zasadniczą jest to, iż w fazie późnej (III faza) zawsze występuje hypowzmocnienie (hypoenhancement) lub brak wzmocnienia (non-enhancement). W guzach w wątrobie marskiej to hypowzmocnienie może nastąpić dopiero w zaawansowanej fazie późnej, a nie na jej wstępie, dlatego niezbędna jest obserwacja nawet do 6 minuty po podaniu kontrastu; jest to tzw. późne wypłukiwanie kontrastu. W fazie wrotnej (faza II) HCC zwykle wzmacnia się podobnie jak otaczający miąższ, czyli dochodzi do izowzmocnienia (isoenhancement). Szybkość wypełniania HCC w fazie tętniczej (faza I) może być różna, jak i niejednorodna.
W prezentowanym przypadku pacjent, który w przeszłości nadużywał alkoholu, został skierowany do rutynowej oceny wątroby w USG / MPUS. Obciążony również nikotynizmem: 40 paczkolat. W chwili badania nie prezentował niepokojących, ogólnych objawów onkologicznych. W USG stwierdzono brak cech marskości wątroby, nieznaczne podwyższenie echogeniczności narządu, a w lewym płacie wątroby wykazano obecność krągłego, niejednolitego guza tkankowego o gładkim obrysie, bez ewidentnych cech naciekania, o rozmiarze ok. 10-12 cm; w trybie mikrounaczynienia guz raczej skąpo unaczyniony, a przebieg naczyń chaotyczny. W badaniach laboratoryjnych miernie podwyższona alfa-fetoproteina.
W następnym etapie pacjentowi wykonano badanie CEUS guza wątroby, w którym stwierdzono zjawisko „guza w guzie”. Guz zewnętrzny wypełniał się kontrastem praktycznie równolegle i podobnie jak otaczający natywny miąższ wątroby. Z kolei guz wewnętrzny w fazie wczesnej wypełniał się bardziej skąpo (hypoenhancing) i niejednolicie w porównaniu do guza zewnętrznego; w fazie wrotnej był prawie izowzmacniający (isoenhancing); a w fazie późnej był już ewidentnie hypowzmacniający (hypoenhancing), co stanowi cechę złośliwości. Wstępne rozpoznanie raka wątrobowokomórkowego HCC, które postawiono po badaniu CEUS, potwierdziło się w badaniu biopsyjnym.
Podsumowując, wszelkie lite guzy, nowotwory, czy zmiany ogniskowe stwierdzone po raz pierwszy w wątrobie muszą być zweryfikowane w badaniach uzupełniających, z których przy założeniu dobrej widoczności sonograficznej CEUS wnosi najwięcej informacji i w większości przypadków umożliwia różnicowanie pomiędzy zmianą złośliwą a łagodną w wątrobie. Należy mieć również na uwadze, iż CEUS jest metodą nieobciążającą, bezpieczną, a jako metoda obrazowania ma także wysoką rozdzielczość przestrzenną oraz czasową.
Autor: Tomasz Szczepański MD
Dla lekarzy KURS USG / MPUS OBSZARU BRZUCHA >
Zawartość serwisu cedum.pl jest chroniona prawem autorskim.
