KAMICA NERKOWA
Seria USG w 5 minut! Kamica nerkowa i kamica moczowa (ang. nephrolithiasis) to jedna z najczęstszych chorób we współczesnych krajach rozwiniętych. Przyczyny jej powstawania obejmują powtarzające się odwodnienia, spożywanie „twardej” wody w długim okresie czasowym, stany przebiegające z hyperkalcemią, hyperurykemia (np. dna moczanowa, zespoły mieloproliferacyjne) i zespoły metaboliczne (np. cukrzyca, otyłość), diety sprzyjające kamicy (np. wysoka zawartość mięsa, szczawiu, szpinaku, rabarbaru, wody wysokozmineralizowanej, herbaty, kawy), cystynuria, nawracające infekcje w układzie moczowym, nerkowa kwasica cewkowa, wielotorbielowatość nerek, leki (np. witamina C, preparaty alkalizujące kwas żołądkowy, teofilina, glukokortykosteroidy, salicylany, diuretyki pętlowe, indinavir, triamteren).
Przyczyny hyperkalcemii i wtórnie hyperkalciurii obejmują zwykle nadczynność przytarczyc, przedawkowanie witaminy D, osteolityczne choroby nowotworowe, długotrwałe unieruchomienie, sarkoidozę. U pacjentów z idiopatycznymi przypadkami kamicy nerkowej w badaniach laboratoryjnych stwierdza się takie zaburzenia jak zwiększone wydalanie z moczem wapnia oraz szczawianów.
Z kolei przyczyny rozwoju kamicy w pęcherzu moczowym obejmują nawracające infekcje układu moczowego, ciała obce, stany przebiegające z upośledzeniem odpływu moczu, zaleganie złogów pochodzących z nerek.
Skład chemiczny kamieni nerkowych bywa różnorodny. Najczęstszym związkiem chemicznym złogów moczowych jest szczawian wapnia; w dalszej kolejności stanowią je fosforany wapnia, fosforan magnezowo-amonowy (kamienie struwitowe), kwas moczowy, cystyna.
Kamica nerkowa może być bezobjawowa. W długotrwałym, przewlekłym przebiegu może prowadzić do niewydolności nerek. Z kolei w formie ostrej objawia się jako kolka nerkowa lub niecharakterystyczne pobolewania.
Objawy kolki nerkowej wynikają z mechanicznego drażnienia i wtórnego ranienia ścian moczowodu w trakcie przemieszczania się kamienia, a ich lokalizacja zależy od miejsca, w którym aktualnie złóg się znajduje. Najczęściej może on utknąć w naturalnych zagięciach i przewężeniach moczowodu, tj. na złączu miedniczkowo-moczowodowym, na skrzyżowaniu moczowodu z naczyniami biodrowymi oraz przy pęcherzu moczowym. W omawianych warunkach dominują zasadniczo bóle o charakterze ostrym. Druga przyczyna objawów związanych z kolką nerkową wynika z zastoju moczu oraz podwyższonego ciśnienia w układzie kielichowo-miedniczkowym; w tym wypadku dominują bóle tępe.
Obawy kolki nerkowej oprócz kamicy moczowej mogą być wywołane przez blokadę odpływu moczu w przebiegu nowotworów moczowodu, pęcherza moczowego, przez inne zewnętrzne nowotwory naciekające układ moczowy, czy przez endometriozę.
Niezależnie od powyższego należy mieć na uwadze, iż objawy zbliżone do kolki nerkowej mogą pojawić się w takich stanach jak rozwarstwienie aorty, pęknięcie tętniaka aorty, pęknięcie tętniaka naczyń trzewnych, zapalenie płuc i zatorowość płucna w dolnych segmentach płuc.
Badania obrazowe służące wykrywaniu kamicy moczowej to badanie RTG, CT, lecz przede wszystkim badanie USG. W badaniu USG nerek w prezentacji B kamica nerkowa widoczna jest w sytuacji, gdy złogi są odpowiednio uwapnione, odpowiednio duże oraz nie zlewają się z zatoką tłuszczową miedniczki nerki. Zasadniczo złogi w trybie B będą widoczne wyraźniej, gdy położone są w miąższu nerki; z kolei w miedniczce nerkowej, gdy są na tyle duże, że dają artefakt cienia. Czasem w celu uwidocznienia złogu przydatne jest wyłączenie wspomagania typu x-beam.
Ważnym trybem pomocniczym jest color-Doppler, w którym to trybie uzyskuje się tzw. artefakt migotania, często nawet na bardzo drobnych złogach niewidocznych w trybie B. Uzyskanie efektu migotania jest niestety zależne o jakości aparatury USG, a także od ustawień Dopplera i software’u.
W modalnościach dopplerowskich oprócz prezentacji color-Doppler artefakt migotania pojawia się także w trybie Dopplera spektralnego. Otóż po umieszczeniu bramki dopplerowskiej na złogu uzyskuje się charakterystyczny, dźwiękowy objaw trzeszczenia, a na obrazie wykresu wypełnienie sygnałem całego spektrum częstotliwości.
Leczenie ostrych stanów w przebiegu kamicy moczowej, czyli kolki nerkowej, zastoju moczu i ewentualnej infekcji, obejmuje nawadnianie i postępowanie farmakologiczne pod postacią podawania leków p/zapalnych i p/bólowych, leków rozluźniających mięśnie gładkie, a w razie potrzeby antybiotyków. Postępowanie zabiegowe w kolce nerkowej obejmuje m. in. ESWL (ang. extracorporeal shock wave lithotripsy) oraz RIRS (ang. retrograde intrarenal surgery).
Autor: Tomasz Szczepański MD
Dla lekarzy KURS INTERDYSCYPLINARNE USG OBSZARU BRZUCHA >
Gdzie wykonać BADANIE USG JAMY BRZUSZNEJ >
Zawartość serwisu cedum.pl jest chroniona prawem autorskim.
